◙ Claudia Paz y Paz laat van zich horen
Claudia Paz y Paz was procureur-generaal van het Openbaar Ministerie. Ze is gespecialiseerd in strafrecht. Haar mandaat bij het Openbaar Ministerie markeerde het tijdperk van anticorruptie in een land dat geteisterd werd door geweld, drugshandel en overname van staatsinstellingen door corrupte en misdadige individuen.
Onder haar krachtige werking in het Openbaar Ministerie werden onderzoeken ijverig uitgevoerd en magistraten bereikten vonnissen, zoals in de zaak tegen ex-generaal en president de facto Efraín Ríos Montt voor genocide en het bloedbad van Las Dos Erres.
Het bloedbad vond plaats ten tijde van de regering van Efraín Ríos Montt in december 1982. Kaibiles (zogezegde ‘elite troepen, eerder beestachtige schepsels) bestormden het dorp Las Dos Erres, vermomd als guerrillastrijders om de dorpelingen te misleiden. De operatie, die werd gerechtvaardigd als vergelding voor een opstand van rebellen in de jungle waarbij 17 soldaten omkwamen, resulteerde in een van de meest beestachtige slachtpartijen in de geschiedenis van het land. Ongeveer 216 dorpsinwoners werden vermoord, waarvan haast de helft kinderen.
Net toen rechters, magistraten en het Openbaar Ministerie hun taken duidelijk omschreven kregen en in overeenstemming met de wet begonnen te handelen, veranderde alles met het vertrek van de Internationale Commissie tegen Straffeloosheid in Guatemala (CICIG).
‘Nadat CICIG het land verliet, werd het rechtssysteem volledig overgenomen door de corruptie,’ zei ze onlangs.
Na het beëindigen van haar ambt zag ze zich gedwongen om zich in veiligheid te stellen door naar het buitenland te vluchten.
‘Ik ben hier in Costa Rica voor mijn werk, maar ik identificeer mezelf als een persoon die gedwongen wordt om buiten Guatemala te blijven en in ballingschap te leven uit angst om gecriminaliseerd te worden door de huidige autoriteiten van het Openbaar Ministerie.’
De aanval op integere vrouwen
Vrouwen krijgen het extra te verduren. Ze krijgen agressie te verwerken simpelweg omdat ze ‘vrouw zijn.’ Het gaat van beledigingen tijdens hoorzittingen of op sociale netwerken die hun professionaliteit en intellectuele capaciteit om functies waar te nemen, traditioneel door mannen bekleed, in diskrediet brengen, tot en met het verspreiden van campagnes op netwerken die haat en geweld promoten.
‘Voor ons vrouwen is er zeker een andere impact. En ook de strategieën om ons te raken zijn anders. Bijvoorbeeld, in hoorzittingen waar de ‘Stichting tegen Terrorisme’ aanklager was, kregen vrouwen te horen “Ga terug naar huis.” Het komt erop aan alsof ze willen zeggen: “waarom ben je hier, waarom oefen je dit beroep uit, waarom heb je dapper gehandeld, dat is niet de rol van vrouwen,” merkte Claudia nog op.
◙ Samenkomst van de 4dePijerorganisaties in Brussel
Op 14 december kwamen een aantal leden van de 4dePijerorganisaties samen. We kregen een flinke dosis informatie over het reilen en zeilen van de koepel en de lidorganisaties.
Een belangrijke ondernomen actie: De Persactie van de 11.11.11- campagne november ‘Menselijkheid heeft een voornaam.’ Portretten van mensen uit de gemeente die opkomen voor menselijkheid overplakten verkiezingsaffiches in 15 steden en gemeenten.
Er was op voorhand een gedetailleerde ’tevredenheidsbevraging 2024′ gestuurd naar de lidorganisaties van de 4dePijler. De antwoorden werden uitgebreid weergegeven.
De strategie voor de volgende 5 jaar werd bepaald: waar willen we met het 4de Pijlersteunpunt en de 4de Pijlerwerking in Vlaanderen staan? Bevraging bij 4de Pijlerorganisaties (985 organisaties aangesproken – waarvan 153 de bevraging beëindigden, wat neerkomt op 15,53%) en ook nog nabije stakeholders.
Te noteren: Zaterdag 22 maart – Dag van de 4de Pijler in het Vlaams Parlement
◙ Afscheid van Denis Brabant – Missionaris van ICM in Guatemala
Gedurende 56 jaar zet Denise zich in voor pastoraal-sociaal werk in Tiquisate en Nueva Concepcion in de kuststreek aan de Stille Oceaan en in Santa Catarina Pinula, nabij de hoofdstad. Ondanks de terreur in Guatemala, de schending van de mensenrechten, corruptie, en de vele zware moeilijkheden kon ze haar werk verderzetten.
Denise bezocht honderden gezinnen en werd diep geraakt door de armzalige behuizing, de ondervoede en zieke kinderen, de vele alleenstaande moeders die vruchteloos vochten om overeind te blijven. Vanuit die realiteit startte zij het Sociaal Centrum voor de Vorming en de Promotie van de Vrouw. De vrouwen leerden lezen, schrijven, naaien, gezonder koken, hygiëne en ook sparen. Daaruit ontstond de eerste Spaarkas voor de vrouwen om het nodige aan te kopen zoals een naaimachine, een fiets, een ijskast, of het opstarten van een winkeltje. Deze Spaarkas groeide in 1972 uit tot de eerste Coöperatieve ‘Union Popular voor Sparen en Lenen.’
In het vooruitzicht van de verdere ontwikkeling van dit spaarsysteem volgde zij, in 1969-1970, een vorming in Sociaal Leiderschap en Gemeenschapsontwikkeling aan de ‘Sint Francis Xavier University’ in Canada.
Mensen verlangden leningen aan te gaan om een stukje grond te kopen of een huisje te bouwen. Vanuit dit verlangen en onder de impuls en bezieling van Denise werd het Sociaal Woningproject ‘Los Amigos’ geboren.
Families kregen hier eindelijk de kans om eigenaar te worden van een woning. Als geen ander wist Denise dat een huis meer is dan een dak. Het zou een thuis worden en zijn, waar kinderen kunnen opgroeien als volwaardige christenen.
De ‘Pastoral Familiar’ heeft hiertoe een grote bijdrage geleverd.
Op zaterdag 4 januari werd haar verdienstelijk leven gevierd en namen we van haar afscheid op het kerkhof van het Centraal Huis van ICM (Jacht-Heverlee.)
Guido De Schrijver – Steungroep ‘Solidair met Guatemala’, Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comité
Info Brief 377: 23 December 2024
◙ Werkgroep Guatemala van EU-LAT Netwerk op tien computerschermen
We verzamelden ons achter tien computerschermen op 5 december.
De aanwezigen die in Guatemala gevestigd zijn, lichtten ons uitgebreid in over de actuele conjunctuur. Hieronder maar een paar ítems.
Binnenland: De regering besloot dat er tussen nu en mei 2026 niets zal worden ondernomen tegen Consuelo Porras van het Openbaar Ministerie.
De bekommernis is namelijk: wie zal de rekening betalen als er echt iets wordt gedaan tegen Porras. Journalisten? de Semilla Partij? De bevolking die wacht tot er iets gebeurt, raakt steeds gefrustreerder. Het Openbaar Ministerie zal sterker worden en doorgaan met zijn acties. Het is een complexe situatie. Het treft president Arévalo misschien niet direct. Maar veel mensen zullen lijden. Andere analisten geloven dat Arévalo er zou kunnen uitgegooid worden.
Buitenland: President Arévalo had reeds een ontmoeting met Marcos Rubio, minister van Buitenlandse Zaken van de regering Donald Trump. Beiden maakten al afspraken over migratie, veiligheid, georganiseerde misdaad en handel. Krijgt Guatemala weer het ‘label’ van ‘Veilig derde land’ opgeplakt? Marcos Rubio zou niet happig zijn om een staatsgreep in Guatemala te steunen.
Toekomstig Bezoek van de Commissie Mensenrechten van de Europese Unie
Het bezoek is voorzien voor einde maart volgend jaar. Onze werkgroep zet zich aan het werk om een script op te stellen met de punten die we willen dat de Europarlementariër op zijn agenda zet voor zijn bezoek. We vertrekken als basis van het document met de inkrimping van de vrije meningsuiting en de ruimte voor de civiele maatschappij.
Sancties: Het Europees Parlement plaatste begin dit jaar reeds een vijftal corrupte individuen op de sanctielijst. Tijdens de vergadering beraadslaagden we over verdere stappen: Namen van corrupte individuen; redenen om ze te sanctioneren;…
◙ Ontmoeting met delegatie van het Xinca Parlement in Brussel
CIDSE (Internationale koepel – met zetel in Brussel – van de katholieke NGO’s, zoals b.v. Broederlijk Delen) nodigde de leden van de ‘Werkgroep Guatemala’ van EU-LAT Netwerk uit voor een beklijvende ontmoeting. We luisterden geboeid door zoveel weerstand en geïrriteerd door zoveel onrecht.
Het Xinca Parlement werd gesticht in 2003 met de bedoeling de eigen taal en cultuur in stand te houden. De Xincas zijn vooral gesitueerd in delen van het departement Santa Rosa en Chiquimula.
Maar in 2004 werd de bevolking opgeschrikt. Het Ministerie van Energie en Mijnen verleende 14 licenties aan het Canadees Mijnbedrijf Escobal om de ondergrond te exploreren naar zilver en goud in San Rafael Las Flores. Daarop volgde een lange strijd van de lokale bevolking tegen het bedrijf.
Twee betrokkenen kwamen het ons uitleggen.
Advocaat Quelvin Jiménez is lid van het Xinca Parlement en verdediger van de rechten van de inheemse Xinca-bevolking,
Hij werd slachtoffer van lastercampagnes en stigmatisering via sociale media en door Justitie geïntimideerd. Ook doodsbedreigingen werden hem geserveerd.
Luis Fernando García Monroy kreeg het op zijn beurt zwaar te verduren. De aanval vond plaats toen hij op weg was naar huis.
Een bekende begon hem te beledigen.
“Hij stapte uit zijn voertuig met een machete en begon te zeggen dat hij me ging vermoorden, dat hij iemand van mijn familie ging vermoorden en dat ik ervoor zou boeten.”
Zijn 16-jarige broer werd daarop door de agressor aangevallen.
In april 2013 verleende het Guatemalteekse Ministerie van Energie en Mijnen een exploitatievergunning voor het ontginnen. Daarna escaleerde het conflict rond de mijn.
Op 27 april 2013 vuurden veiligheidsagenten van het bedrijf traangas en rubberen kogels af op leden van de gemeenschap die protesteerden voor de ingang van de mijn, waarbij verschillende van hen gewond raakten.
Het bedrijf begon te opereren in 2014, maar al die tijd was er geen sprake van een legitieme volksraadpleging, die nochtans geboden is.
Sinds 2017 werden de mijnbouwactiviteiten stilgelegd, na verschillende beroepen door het Centrum voor Legale Milieu en Sociale Actie (CALAS). Het Hooggerechtshof beval een voorlopige opschorting en de uitvoering van een gemeenschapsraadpleging met het Xinca volk. Vandaag wordt een bikkelharde strijd geleverd tussen de bevolking en het bedrijf, dat verwoede pogingen onderneemt om via valse volksraadplegingen toch het pleit te winnen.
◙ Europese Unie verlengt sancties tegen 5 corrupte functionarissen,
Op de lijst staan de procureur-generaal María Consuelo Porras Argueta en drie andere functionarissen van het Guatemalteekse openbaar ministerie: secretaris-generaal Ángel Arnoldo Pineda Ávila; hoofd van het speciale openbaar ministerie tegen straffeloosheid José Rafael Curruchiche Cucul en magistratt Leonor Eugenia Mor
ales Lazo De Sánchez . Daarnaast rechter Fredy Raúl Orellana Letona.
De personen op de lijst zijn verantwoordelijk voor het ondermijnen van de democratie, de rechtsstaat en de vreedzame machtsoverdracht in Guatemala.
De tegoeden van de op de lijst vermelde personen worden bevroren en burgers en bedrijven van de Europese Unie mogen geen tegoeden aan hen ter beschikking stellen. Voor de personen geldt ook een reisverbod, waardoor zij het grondgebied van de EU niet mogen betreden of doorreizen.
De Europese Raad heeft de gerichte beperkende maatregelen tegen degenen die verantwoordelijk zijn voor acties die de democratie, de rechtsstaat en de vreedzame machtsoverdracht in Guatemala ondermijnen, met een jaar verlengd, tot 13 januari 2026.
- Met de ‘Werkgroep Guatemala’ van EU- LAT Netwerk hebben we daartoe ons steentje kunnen bijdragen.
Info Brief 376: 9 december 2024
◙ Voormalige magistraat Virginia Laparra duikt verbaal op vanuit haar schuilplaats
Virginia Laparra laat voor de eerste keer na haar ontsnapping van zich horen: ‘Twee jaar in de gevangenis. Het was erg traumatisch. Ik kwam er nauwelijks levend uit, maar ik kwam er levend uit. En dat leven en de vrijheid die ik nu heb, zal ik verzorgen en behouden, en ik beloof dat ik het in de toekomst voor iets positiefs zal gebruiken.’
In 2006 werd door de secretaris-generaal van de Verenigde Naties een bilaterale overeenkomst ondertekend tussen de Internationale Commissie tegen Straffeloosheid in Guatemala (CICIG) en het Guatemalteekse Openbaar Ministerie. Vanuit het Openbaar Ministerie opereerde de ‘Speciale Aanklager tegen Straffeloosheid’ (FECI). Tot en met de verbanning van CICIG uit het land in 2019 werden dank zij die bilaterale overeenkomst meer dan 1.500 individuen met succes aangeklaagd, meer dan 660 misdadigers met succes vervolgd en 400 veroordelingen uitgesproken.
Kort daarna werd een ware heksenjacht ontketend tegen rechters, magistraten, advocaten en juridisch personeel die hun medewerking verleenden aan de CICIG en de Speciale Aanklager tegen Straffeloosheid (FECI).
Virginia Laparra was tussen 2016 en 2022 hoofd van het FECI in het departement Quetzaltenango. Ze werd in februari 2022 gearresteerd, maar het proces tegen haar was al in 2018 begonnen onder de verantwoordelijkheid van het hoofd van het huidige Openbaar Ministerie, de corrupte Consuelo Porras. Sinds het begin van de vervolging tegen haar waarschuwden internationale organisaties voor onregelmatigheden in het proces.
Einde 2022 werd Laparra veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf.
Amnesty International zei destijds: ‘Deze veroordeling is het zoveelste voorbeeld van de criminalisering van functionarissen van Justitie die de mensenrechten op de eerste plaats hebben gezet. Virginia Laparra is een gewetensgevangene die een hoge prijs betaalt voor haar werk als aanklager van corruptie en het leiden van de strijd tegen straffeloosheid.’
Naast haar werden nog tientallen integere functionarissen van Justitie opgesloten. Velen stelden zich in veiligheid door in vrijwillige ballingschap te gaan.
Begin dit jaar werd Virginia Laparra vrijgelaten uit de streng beveiligde gevangenis van Matamoros om haar eerste straf thuis uit te zitten.
In de loop van dit jaar kreeg ze een tweede veroordeling te verduren. Verschillende internationale organisaties reageerden: ‘Dit proces weerspiegelt een bijzonder wrede vervolging door machtsstructuren om een voorbeeldstraf op te voeren tegen mensen die de corruptie bestreden hebben.’
Virginia Lappara maakte van het opgelegde huisarrest gebruik om te ontsnappen naar een geheime schuilplaats in het buitenland.
◙ Belgisch Platform voor Latijns-Amerika en de Caraïben in vergadering
De Belgische ontwikkelingssamenwerking heeft enkele jaren geleden haar banden met het Latijns-Amerikaanse continent en de Caraïben heel sterk gereduceerd. Vandaar dat we een vier a vijf jaar geleden met enkele Belgische lidorganisaties van EU-LAT Netwerk de koppen bij elkaar staken om te kijken wat we daaraan konden doen. Zo ontstond het Belgisch Platform voor Latijns-Amerika en de Caraïben, onder de dynamische leiding van 11 11 11 en CNCD (de Franstalige 11 11 11). Vorige week waren we samen in Brussel.
Kwamen opdagen; 11 11 11, CNCD, Socialistische Solidariteit (FOS), Entraide et Fraternité, Socialistische Vakbonden (FGTB), Catapa, WSM en Solidair met Guatemala.
We verwerkten een gedegen programma. Onder andere actualiseerden we ons memorandum gericht aan de Belgische en de Europese overheden. Daarin stelden we 5 belangrijke thema’s voorop: Civiele spreekruimte en demo- cratie; Ongelijkheden, Sociale Bescherming en waardig werk; Groene en rechtvaardige Transitie; Globale handels- akkoorden, investeringen tussen de Europese Unie en Latijns-Amerika, Controle op de gedragingen van de bedrijven tegenover de lokale bevolking; gender gerechtigheid.
We besloten ook om niet zozeer geografisch tewerk te gaan, met name per land, maar eerder per thema’s, onder andere ecologie, handel, mensenrechten, inheemse volkeren,…
Guido De Schrijver – Steungroep ‘Solidair met Guatemala’Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités