De heksenjacht van de huidige regering richt zich niet enkel tegen leden van het Gerechtelijk systeem en de onafhankelijke journalistiek in Guatemala, maar ook tegen organisaties die de mensenrechten hoog in het vaandel dragen en er niet voor terugschrikken de (oorlogs)misdaden uit het verleden aan te klagen. Zo werd ook GAM aangepakt. En dat kreeg internationaal weerklank.
◙ Archivarissen zonder Grenzen (AsF) is een NGO,
samengesteld door archiefprofessionals die zich toeleggen op de bescherming van archieven, vooral in risicosituaties, en op de bevordering van hun toegang, in de eerste plaats als instrumenten die de rechten van individuen waarborgen en die zowel dienen voor het zoeken naar de waarheid als voor het bestrijden van straffeloosheid bij ernstige mensen- rechtenschendingen.
In mei dit jaar zond de internationale NGO een aanklacht de wereld in om de vervolging tegen GAM en haar voorzitter, Mario Polanco bekend te maken.
‘In de afgelopen dagen zijn we met grote bezorgdheid getuige geweest van de aanvallen van een corrupt rechtssysteem dat de GAM en haar voorzitter Mario Polanco beschuldigt van de misdaden van illegale vereniging, samenzwering, misbruik van gezag, plichtsverzuim, schending van de grondwet, beïnvloeding, rechtsweigering, belemmering van strafvervolging en simulatie van misdaad, en die vooral gericht zijn op de archieven. Die worden, volgens het Openbaar Ministerie, gebruikt om vals bewijs te leveren en misbruik uit het verleden illegaal aan de kaak te stellen.’
De internationale NGO keurt deze situatie ten zeerste af en spreekt zijn diepe bezorgdheid uit over het feit dat de rechtsstaat in Guatemala en de eerbiediging van de mensenrechten hierdoor in gevaar komen.
Ze waarschuwt voor het gevaar voor de archieven van de GAM, een onmisbaar instrument voor het documenteren van onderzoeken naar gevallen van personen die tijdens het gewapend conflict zijn verdwenen of illegaal zijn aangehouden, waardoor vervolging op nationaal niveau of voor de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten mogelijk wordt. De door GAM verzamelde gegevens maken het ook mogelijk om rapporten op te stellen over het huidige geweld en om toezicht te houden op gerechtelijke en veiligheidsinstellingen. Ze dringt er bij de autoriteiten op aan ‘hun vijandelijkheden tegen de GAM te staken en zich in te zetten voor het recht van de slachtoffers van het interne gewapende conflict op waarheid, gerechtigheid, waardigheid en genoegdoening.’
◙ CADAL (Centrum voor de Openstelling en de Ontwikkeling van Latijns Amerika) in Buenos Aires, Argentinië reikt prijzen uit voor mensenrechten en internationale democratische solidariteit. De prijs heet de ‘Graciela Fernández Meijide Award‘. De jury besloot unaniem de prijs van 2023 toe te kennen aan GAM.
In de verantwoording lezen we het volgende:
‘Door de jaren heen is GAM een van de weinige ruimtes geworden die familieleden van slachtoffers van het Guatemalteekse repressieve systeem bij elkaar heeft kunnen brengen. In de bijna 39 jaar van haar bestaan heeft de GAM een sleutelrol gespeeld in de zoektocht naar gerechtigheid voor de verdwenen personen, door zich op te werpen bij processen om de rechtsstaat en de volledige eerbiediging en handhaving van de mensenrechten te versterken…’
‘Sinds de oprichting in 1984 zijn er ongeveer 60 mensen vermoord en nog eens 28 verdwenen, alleen omdat ze lid waren van GAM. Desondanks heeft de Groep in de loop van de jaren resultaten geboekt op het gebied van gerechtigheid voor een aantal slachtoffers van staatsgeweld”.
De jury keek niet alleen naar het waardevolle en moedige traject van GAM, maar ook naar de ’tegenkantingen waarin ‘GAM momenteel opereert’ en ze ‘hoopt dat deze publieke erkenning haar missie zal versterken en zichtbaar maken op het internationale toneel.’
Guido De Schrijver – Steungroep ‘Solidair met Guatemala’, Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités