◙ Het Boerencomité voor Ontwikkeling (CODECA) protesteert
Op 25 en 26 april gingen ze te keer tegen de hoge kosten van de basisbehoeften en het verkiezingsproces van onder meer de procureur-generaal Consuelo Porras. Bovendien riepen ze op tot het aftreden van president Alejandro Giammattei. De Plurinationale Staking blokkeerde 15 vitale punten op de autowegen. Ze eisten ook een toezegging om de levensomstandigheden van de brede verarmde meerderheid te verbeteren.
Bedrijfsleiders, die weinig of geen belastingen betalen, veroordeelden de manifestaties en eisten een onderzoek naar de financiën van CODECA.
◙ Bisschop Juan Gerardi herdacht
Op 26 april werd een mars gehouden om bisschop Juan José Gerardi Conedera te herdenken die 24 jaar geleden gewelddadig om het leven kwam.
(foto:emisorasunidas)
Met spandoeken ‘Guatemala: nooit meer’ en foto’s van de bisschop vertrok de mars vanuit het San Sebastián Plein (tegenover de parochiekerk waar hij vermoord werd) en eindigde bij de kathedraal. Uren nadat hij een rapport had gepresenteerd waarin de wreedheden aan de kaak werden gesteld die in Guatemala tijdens het intern gewapend conflict waren begaan, werd hij op 26 april 1998 door leden van het leger op brute wijze vermoord. Hij wordt beschouwd als de bisschop die de boodschap verkondigde van het zaaien van waarheid en gerechtigheid om verzoening te oogsten.
Kardinaal Álvaro Ramazzini nam deel aan de activiteiten en benadrukte dat de armoede in het land is toegenomen.
‘De structurele problemen van het land die aan de grondslag liggen van deze armoede zijn niet bij de wortel aangepakt,’ voegde hij toe aan zijn betoog.
◙ Grondwettelijk Hof schort opnieuw activiteiten van de nikkelmijn op
Het Grondwettelijk Hof herhaalde wat het in 2020 al had bepaald, namelijk dat de mijnbouwoperatie van de Guatemalteekse Nikkelmaatschappij in El Estor, Izabal, illegaal is. Het blijft illegaal ondanks het feit dat het Ministerie van Energie en Mijnen eind vorig jaar een volksraadpleging aanvaardde die plaatsvond onder de staat van beleg, opgelegd door de regering van Alejandro Giammattei.
Het Grondwettelijk Hof oordeelde dat het Hooggerechtshof niet had gereageerd op het verzoek van de autoriteiten van verschillende gemeen- schappen en vissers van El Estor om de exploitatie van de mijn te schorsen, omdat het geen voorafgaand overleg met de betrokkenen had gepleegd, zoals vereist door Conventie 169 van de Internationale Arbeids- organisatie (IAO) en zoals door het Grondwettelijk Hof zelf was bevolen.
(foto: Prensa Comunitaria)
Concreet betekent dit ‘dat de raadpleging van de inheemse bevolkingsgroepen uitgevoerd door Ministerie van Energie en Mijnen op onwettige wijze plaatsvond. Daarop stapten de advocaten van de gemeenschappen naar het Hooggerechtshof om te wijzen op alle onregelmatigheden die door het Ministerie van Energie en Mijnen werden begaan. Maar het Hooggerechtshof besloot toen alle ingediende vorderingen te negeren”, verklaarde Rafael Maldonado, een van de advocaten.
Guido De Schrijver, Steungroep ‘Solidair met Guatemala’ ,Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités
◙ Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens (IACHR) is bezorgd
De komende weken staan er belangrijke beslissingen op de agenda van de regering in Guatemala.
De Inter-Amerikaanse Com- missie voor de Rechten van de Mens (IACHR) heeft de staat Guatemala opgeroepen ervoor te zorgen dat de internationale normen worden nageleefd bij de verkiezing van de volgende titularis van het Grondwettelijk Hof voor de periode 2021-2026. Voormalig rechter Gloria Porras werd in 2021 aan de kant geschoven, nadat ze door de Universiteit San Carlos (USAC) voorgesteld werd als nieuwe magistraat van het Hof. Er kwamen toen twee bezwaren tegen haar benoeming. Maar ze werden door de universiteit geweigerd. Die bezwaren kwamen, jawel, uit de hoek van de beruchte ‘Stichting tegen het Terrorisme,’ (bemand onder meer door ex-militairen met misdadige boter op het hoofd.)
In hun strategie om volledig greep te krijgen op de gerechtsinstanties van het land slaagden de corrupte politieke machthebbers erin de benoeming van de leden van de verschillende gerechtsinstellingen voor 2019-2024 drie jaar lang uit te stellen en Gloria Porras, een van de geselecteerde magistraten de toegang als lid van het Grondwettelijk Hof te blokkeren.
“Gelet op de schikking van het Grondwettelijk Hof en in de context van de vertraging van meer dan drie jaar bij de verkiezing van magistraten en rechters van het Hooggerechtshof en Hoge Gerechtshoven voor de periode 2019-2024, dringt de IACHR er bij de staat Guatemala op aan ervoor te zorgen dat de benoeming van de nieuwe titularis met de grootste zorgvuldigheid, binnen de vastgestelde termijnen en in overeenstemming met de internationale normen ter zake kan worden uitgevoerd”, aldus de IACHR in een persbericht.
Bovendien worden individuen naar voor geschoven die zelfs op professioneel en academisch gebied schromelijk te wensen overlaten. Zo werd Consuelo Porras, de huidige hoofdprocureur en voorzitter van het Openbaar Ministerie, betrapt op plagiaat voor haar doctoraatsthesis. Onder haar bewind gingen al meer dan tien integere magistraten in ballingschap naar het buitenland. Toch lijkt ze erin te slagen zich kandidaat te stellen voor een nieuwe ambtstermijn.
Ook Dina Ochoa Escribá, de huidige voorzitter van het Grondwettelijk Hof, is beschuldigd van plagiaat van de scripties van verschillende vrouwelijke advocaten, die zij heeft gebruikt om haar eigen masterdiploma te behalen. Zij deed dat door letterlijk delen van ten minste twee proefschriften te kopiëren en te plakken.
◙ Ricardo Falla gelauwerd
De Universiteit van Costa Rica heeft op 19 april een doctoraat honoris causa verleend aan de Guatemalteekse Jezuïet en antropoloog Ricardo Falla, voor zijn loopbaan en bijdragen over de situaties van geweld, bloedbaden en genocide die zich hebben voorgedaan tegen de inheemse gemeenschappen.
De prijs werd uitgereikt door de rector, Dr. Gustavo Gutiérrez Espeleta, ‘om de herinnering levend te houden en de bloedbaden niet te vergeten die in de jaren ’80 en ’90 in de Midden-Amerikaanse regio zijn aangericht.
Die gebeurtenissen werden opgetekend en zijn te vinden in de laatste publicaties van Ricardo Falla getiteld: “El atardecer en la vida: fe, investigación y violencia,” die de bekroning vormen van een vruchtbaar academisch werk van de 90 jaar oude onderzoeker.’
Het Oscar Romero Comité van Reus, een gemeente van de provincie Tarragona in Spanje, publiceerde onlangs een boek over de bloedbaden in San Francisco Nentón, waarover Ricardo een hele antropologische studie maakte.
IK ZAG HET!! IK HEB HET ALLEMAAL GEZIEN!!
Guido De Schrijver, Steungroep ‘Solidair met Guatemala’, Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités
◙ Resolutie Europees Parlement lokt felle kritiek uit
Tilly Metz is de Europarlementariër bij wie EU-LAT Netwerk wellicht het vlotst met onze belangen en zorgen terecht kan. Zij is geboren in het Groot Hertogdom Luxemburg en behoort tot de Groene Partij van haar land. In het Europees Parlement zit ze in de Groene Fractie. Zij promootte de resolutie waarin Guatemala onlangs werd veroordeeld wegens de vervolging van voormalige openbare aanklagers, rechters en journalisten door Consuelo Porras en het Hooggerechtshof van Justitie. Zij kreeg voor deze resolutie de steun van de sociaaldemocraten, maar ook van de Europese liberalen. Het besluit werd bij handopsteken en met een grote meerderheid genomen, ondanks de argumenten van conservatieven en rechts-extremisten. De meerderheid was zo groot dat de stemmen niet hoefden geteld te worden en dat er geen discussie was over de goedkeuring.
Het Europees Parlement telt 705 leden. Tilly Metz wist in een interview te vertellen dat de resolutie over Guatemala mee ingediend werd door de meeste blokken. Maar onder meer de Europese Volkspartij (waarbij de Vlaamse CD&V aangesloten is) die 177 leden telt, deed niet mee.
Verder verklaarde ze verrast te zijn door de vele aanvallen die zij na de resolutie via de sociale media over zich heen kreeg. ‘Zelfs toen ik initiatieven voorstelde tegen het regime van Daniel Ortega in Nicaragua of ten gunste van dierenrechten, waar boeren en veetelers vaak fel tegen gekant zijn, heb ik niet zoveel negatieve berichten gekregen. Het is duidelijk dat de verdedigers van het optreden van de procureur-generaal in Guatemala (Consuelo Porras, red.), zich door deze resolutie aangesproken voelen en beschikken over hun eigen equipes voor verspreiding op de netwerken,’ zei ze.
Metz spitste haar aandacht toe op Guatemala sinds Lolita Chávez, de Quiché verdedigster van het milieu en het water, in 2017 genomineerd werd voor de Sacharovprijs van het Europees Parlement. Lolita Chávez won die prijs toen niet, maar ze behoorde wel tot de finalisten.
‘Wij zijn ook bezorgd over de pogingen die worden ondernomen om NGO’s te beletten in het land actief te zijn. De Europeanen moeten begrijpen dat het van essentieel belang is zich bewust te zijn van de macht van de corruptie in Guatemala. De Europese Unie heeft associatieovereenkomsten en instrumenten die kunnen worden ingezet om de democratie te verdedigen,’ zei ze nog.
Vanuit een minderheidspositie zei de Spaanse Europarlementariër Hermann Tersch tijdens de stemming in het Parlement dat ‘…we hier zouden moeten stemmen over een resolutie tegen Cuba, waar zelfs tegen minderjarigen enorme straffen worden uitgesproken alleen maar omdat ze demonstreren. Daarentegen wordt een resolutie aangenomen tegen Guatemala, dat een van de weinige landen is die vooruitgang boeken in zijn instellingen, een land dat een geschiedenis van samenwerking met Europa heeft, een land dat in onze invloedsfeer ligt in tegenstelling tot landen die door velen onder u gesteund worden…’
‘Die van rechts wilden niet dat deze resolutie doorging. Meestal willen zij zich alleen concentreren op Cuba en Nicaragua en ik deel hun kritiek op die landen, maar Guatemala gaat ook een antidemocratische kant op en dat is de reden waarom de liberalen het mee hebben gesteund,’ besloot Metz.
◙ Toch ook eens een overwinning in Guatemala
Inheemse gemeenschappen winnen desinvestering en uittredingsplan van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank wegens schending van hun rechten
Het is niet allemaal kommer en kwel. Soms doet zich een overwinning van het volksverzet voor.
(foto: Prensa Comunitaria: ‘Weg met het bedrijf en de politie!’)
In een historische doorbraak heeft de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (BID – in het Spaans) de financiering van twee hydro-elektrische dammen in de Yichk’isis-micro-regio (Huehuetenango) stopgezet en een verantwoord exit-plan voor de projecten opgesteld.
De getroffen Mayagemeenschappen en de organisaties die hun strijd begeleiden, zijn blij met het antwoord van de bank op de klacht die zij in 2018 hebben ingediend, maar benadrukken dat de bank nog steeds voor verschillende uitdagingen staat.
De afstoting werd afgerond in oktober 2021, toen IDB Invest en Energía y Renovación S.A. overeenkomsten voor liquidatie ondertekenden. Dit is de eerste keer dat de IDB-groep naar aanleiding van een klacht een plan heeft opgesteld voor een verantwoorde exit.
Guido De Schrijver, Steungroep ‘Solidair met Guatemala’,
Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités
◙ Europees Parlement vaardigt een resolutie uit rond Guatemala
Elke maand lanceert het Europees Parlement een paar resoluties naar aanleiding van schendingen van mensenrechten, corruptie of wanbeheer waar ter wereld ook.
De laatste maanden zijn we getuigen van een versnelde achteruitgang van de rechtsstaat in Guatemala, vooral van de machtsgreep door corrupte individuen op Justitie. Met de ‘Werkgroep Guatemala’ van EU-LAT Netwerk trokken we aan de alarmbel. Met een gedegen dossier trokken we naar het Europees Parlement. ‘Solidair met Guatemala’ schreef zes Vlaamse Europarlementariërs aan. We mikten op de maand maart.
Het lukte niet. Andere cases gingen voor. Ondertussen verslechtert de situatie in Guatemala alsmaar. De lidorganisaties van EU-LAT Netwerk intensifieerden het lobbywerk. Van mijn kant stuurde ik een paar artikels, die ik publiceerde in Uitpers, over de afzetting en verbanning van integere rechters en magistraten naar enkele Vlaamse Europarlementariërs. En jawel in april kwam de resolutie er.
Hieronder het laatste gedeelte, de aanbevelingen:
Het Europees Parlement:
1. is bezorgd over de achteruitgang van de rechtsstaat in Guatemala en over de gerechtelijke stappen die het Hooggerechtshof en de procureur-generaal hebben ondernomen tegen onafhankelijke rechters, advocaten en aanklagers die criminele organisaties onderzoeken of vervolgen die banden hebben met hooggeplaatste overheidsfunctionarissen of bedrijfseigenaren;
2. veroordeelt de criminalisering en detentie, lasterlijke mediacampagnes, bedreigingen en intimidatie waarvan justitiële actoren die betrokken zijn bij de vervolging van corruptiezaken en de bestrijding van straffeloosheid, alsook mensenrechtenverdedigers en journalisten, het slachtoffer zijn; dringt er bij de Guatemalaanse autoriteiten op aan een einde te maken aan deze acties en de rechtsstaat en de volledige eerbiediging van de scheiding der machten te handhaven als essentiële elementen in de strijd tegen straffeloosheid en corruptie;
3. verzoekt de Guatemalaanse autoriteiten onmiddellijk een grondig en onpartijdig onderzoek in te stellen naar de bedreigingen, intimidatie en lasterlijke campagnes tegen gerechtsambtenaren en actoren uit het maatschappelijk middenveld, teneinde de verantwoordelijken te identificeren en hen voor bevoegde, onafhankelijke en onpartijdige rechtbanken te brengen;
4. verzoekt de Guatemalaanse autoriteiten dringend de nodige maatregelen te nemen om de veiligheid en integriteit te verzekeren van rechters, openbare aanklagers, advocaten (met inbegrip van voormalige CICIG-advocaten) en mensenrechtenverdedigers, ook degenen die gevangengehouden worden, en om hun recht op een eerlijk proces te waarborgen; roept de autoriteiten op ervoor te zorgen dat degenen die uit angst voor hun veiligheid gedwongen werden het land te verlaten, veilig kunnen terugkeren;
5. herinnert eraan dat versterkte en doeltreffende dialoogkanalen in het kader van de Guatemalaanse instellingen onontbeerlijk zijn om de democratische waarden, de rechtsstaat en de eerbiediging van de mensenrechten te bevorderen;
6. bevestigt nogmaals dat de procedure voor de selectie en benoeming van rechters transparant en participatief moet zijn en dat kandidaten moeten worden gekozen op grond van hun verdiensten en bewezen staat van dienst op het gebied van de eerbiediging van de mensen- rechten, in overeenstemming met de internationale normen en de grondwet van Guatemala; verzoekt de Guatemalteekse autoriteiten in dit verband de eerlijke verkiezing van rechters te waarborgen, met name wat betreft de verkiezing van de procureur-generaal en de ombudsman voor de mensen- rechten;
(Ook rechter Pablo Xitumul ontslagen – foto RICIG)
7. benadrukt dat de vaststelling van restrictieve wetgeving zoals de ngo-wet kan bijdragen tot de ontmanteling van het systeem voor de bescherming van mensenrechtenverdedigers en de straffeloosheid kan versterken; dringt erop aan dat deze wetten worden ingetrokken;
8. dringt er bij de regering van Guatemala op aan de nodige maatregelen te nemen om de wetgeving en het beleid ter bescherming van verdedigers van de mensenrechten, met inbegrip van milieuactivisten en journalisten, te versterken en een overheidsbeleid voor de bescherming van mensenrechtenverdedigers te ontwikkelen in overeenstemming met een arrest van het Inter-Amerikaans Hof voor de mensenrechten van 2014 en de toezegging die Guatemala zelf in 2018 voor de Raad van de Mensenrechten van de VN heeft gedaan; beveelt de regering van Guatemala aan de Overeenkomst van Escazú[1] te ratificeren;
9. is ingenomen met de oprichting door de Guatemalteekse autoriteiten van de presidentiële commissie tegen corruptie en de presidentiële commissie voor vrede en mensenrechten, als kernpijlers van het nationale plan voor innovatie en ontwikkeling van de regering, en met het oog op de tenuitvoerlegging van beleid ter bevordering van transparantie, corruptiebestrijding en de bestrijding van straffeloosheid; dringt er bij deze commissies op aan concrete resultaten voor te leggen;
10. moedigt de regering van Guatemala aan verder samen te werken met alle regionale en VN-mensenrechtenmechanismen om vooruitgang te boeken bij de bevordering en bescherming van de mensenrechten in het land; beveelt aan dat de regering van Guatemala het mandaat van het OHCHR[2] in Guatemala voor een redelijke periode verlengt;
11. is ingenomen met de stappen die de ambassades van de EU-lidstaten en de delegatie van de EU in Guatemala hebben genomen met betrekking tot beschermingsmaatregelen voor mensenrechtenverdedigers; dringt bij de Commissie aan op een aanzienlijke uitbreiding en actievere toepassing van beschermingsmaatregelen, met inbegrip van een ruimere waarneming van hoorzittingen met aangeklaagde mensenrechtenverdedigers, met name milieuactivisten en vrouwelijke mensenrechtenverdedigers, onder meer door haar steun aan onafhankelijke maatschappelijke organisaties te vergroten;
12. verzoekt de EU en haar lidstaten gebruik te maken van de mechanismen die zijn vastgelegd in de associatieovereenkomsten en overeenkomsten inzake politieke dialoog en samen- werking om Gua- temala sterk aan te moedigen een ambitieuze mensenrechten- agenda uit te voeren en straffe- loosheid te bestrij- den, teneinde de mensenrechten- situatie in het land te verbeteren;
(foto: Actualidad GT)
13. verzoekt zijn voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie, de Europese Dienst voor extern optreden, de speciale vertegenwoordiger van de EU voor de mensenrechten, de regeringen en parlement van de lidstaten, de Organisatie van Amerikaanse Staten, de Euro-Latijns-Amerikaanse Parlementaire Vergadering, alsook de president, de regering en het parlement van de Republiek Guatemala, het Secretariaat-generaal van het Centraal-Amerikaans Integratiesysteem en het Midden‑Amerikaans Parlement.
Guido De Schrijver
Steungroep ‘Solidair met Guatemala’ Lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités
[1]In maart 2018 stemden regeringen in Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied in met het eerste bindende verdrag om de rechten van individuen en groepen in relatie tot toegang tot informatie, participatie en justitie in milieukwesties te beschermen.(red.)
[2]Het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (red.)
‘De vrijlating van Caal Xol zal aan drie voorwaarden verbonden zijn, aangezien hij zijn straf van 7 jaar en 4 maanden nog niet heeft uitgezeten. De eerste is dat hij thuis moet blijven; de tweede is dat indien hij van verblijfplaats verandert, dit met toestemming van de rechter moet gebeuren; en de laatste is dat hij geen misdrijf mag plegen totdat hij zijn straf op 29 mei 2025 heeft uitgezeten.’
Toch hebben die beperkingen hem niet belet om sinds zijn vrijlating enkele ‘aldeas’ en gehuchten te bezoeken die hem ovationeel verwelkomden.
Het zal moeilijk te achterhalen zijn tot op welke hoogte de nationale en vooral internationale solidariteit de druk op de autoriteiten verhoogd heeft om Bernardo vrij te laten.
In de straten van de hoofdstad ontdekte ik sporen van het volksprotest. (Ook de foto van Marnix Gruloos van een stadsbus waarvan de achterwand volledig bezet was met een protestdoek maakte duidelijk hoe de zaak van Bernardo te kijk gezet werd voor iedereen.) Hij betreurde inderdaad het feit dat vier (voor het publiek onbekende) medestrijders achter bleven in de gevangenis.
Marielos Monzón schreef in Prensa Libre:
“Aangezien het niet om gerechtigheid gaat, maar om het breken van het verzet van de gemeenschap en het geven van een voorbeeldige ‘les’ over wat er kan gebeuren met degenen die zich verzetten tegen megaprojecten en die de natuurlijke hulpbronnen op hun grondgebied verdedigen, is er geen behoefte aan bewijs of aan een voldoende onderbouwde beschuldiging.
Zo werkt criminalisering in Guatemala, wat niets anders is dan het gebruik van het strafrecht als een instrument van vervolging en bestraffing van degenen die ‘lastig’ zijn ten overstaan van de belangen van politieke en economische machtsgroepen. “
‘Een niet onbelangrijk detail is dat de gevangenneming en vervolging van Bernardo Caal in 2017 plaatsvonden – twee jaar na de vermeende diefstal van apparatuur en het vasthouden van werknemers van het bedrijf – nadat het Hooggerechtshof de voorlopige opschorting van het Oxec-project had uitgesproken en het Grondwettelijk Hof de uitvoering van een – voorafgaande, vrije en geïnformeerde – raadpleging had bevolen in de gemeenschappen die door de omlegging van de rivier Cahabón worden getroffen.
En de durf om de machtigen te confronteren, in een land als het onze, wordt bestraft met opsluiting. Daarom wil ik mij nogmaals aansluiten bij deze column en zeggen: Het leven verdedigen is geen misdaad. Het verdedigen van water is geen misdaad.’
Het Kantoor van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten (OHCHR) verklaarde nadat men het vonnis had vernomen:‘De veroordeling van de leider van de Q’eqchi is een klaarblijkelijke poging om de legitieme uitoefening van de rechten van de inheemse gemeenschap het zwijgen op te leggen en in diskrediet te brengen.’
◙ Ontmoeting met een vrije Bernardo
Tijdens de bedrijvigheid van de Ad-Hoc groep voor zijn vrijlating hebben we getracht om een onafhankelijke arts toe te laten in de gevangenis en hem op zijn gezondheid te onderzoeken. Maar dat werd telkens geweigerd. Het antwoord dat we kregen was: De artsen verbonden aan de gevangenis zijn vol- doende. Nu is een degelijke behandeling in zicht.
Ik ontmoette hem vandaag op de kantoren van MadreSelva dat deel uitmaakte van de Ad-Hoc groep. Hij werd daar medisch grondig onderzocht.
Nadien kon ik hem daar begroeten. Hij zat vol moed en enthousiasme om er blijvend tegenaan te gaan.
Guido De Schrijver-Steungroep ‘Solidair met Guatemala’, lidorganisatie van EU-LAT Network en van Europees Netwerk Oscar Romero Comités
